Otomatik Hava Tahmin İstasyonları için Yer Seçimi
Coğrafik konumu, yüzey özellikleri, topoğrafyası, yağış rejimi, bitki örtüsü ve daha birçok nedenden dolayı Türkiye deprem, sel, heyelan, orman yangını ve çığ gibi doğal afetlerin etkisi altında kalmaktadır. Bu tür doğal afetlerin önlenmesi ve etkisinin en aza indirgenmesinde meteorolojik, atmosferik ve iklimsel gözlemler ve tahminler önemli yer tutmaktadır. Günümüzde bu çalışmalarda Automatic Weather Stations (AWSs) yaygın olarak kullanılmaktadır. Türk Hükümeti ve Dünya bankası ortaklığıyla gerçekleştirilen Turkey Erthquake and Flood Emergency Recovery (TEFER) projesi kapsamında 400 adet AWS kurulması planlanmaktadır.
AWS`lerin kurulmasında en önemli işlem adımı uygun yer seçimidir. Çünkü doğru yer seçimi, projenin sürdürülebilirliği açısından en önemli işlem adımlarından biridir. Bu çalışmada proje kapsamında Trabzon iline kurulması hedeflenen 5 adet AWS için raster based GIS siting modeli geliştirilmiştir. Model üzerinden bulunan uygun yerler geo-istatistiksel olarak analiz edilmiş ve Hayrat, Arsin, Beşikdüzü, Düzköy ve Tonya ilçeleri uygun yer olarak belirlenmiştir.
Mevcut durumda Trabzon İl sınırları içinde 4 adet manuel weather station (MWS) bulunmaktadır. Güney sınırında zigana dağı bölgesinde bulunan bir digger MWS`de sınıra çok yakın olduğu için değerlendirmeye alınmıştır. Bu beş adet istasyon dikkate alınarak TEFER projesi kapsamında yerleştirilmesi planan 5 adet AWS yeri optimizasyon süreci ile raster tabanlı GIS teknikleri kullanılarak belirlenmiştir.
AWS site selection şartları farklı kaynaklardan değerlendirilmiştir. GIS tabanlı yer seçim uygulamalarında her kriter bir konumsal veri setine karşılık gelmektedir. Bundan dolayı bu tür çalışmalarda öncelikle gerekli konumsal ve konumsal olmayan veriler tespit edilmiş ve değişik very kaynaklarından bu veriler toplanmıştır. Çalışmanın bu aşamasında, konumsal veritabanı oluşturulması işlemi en çok zaman ve maliyet alan süreç olmutşur.Bu süreçin maliyetli olmasının temel nedeni Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerde mevcut olmayan konumsal verilerin çokluğu ve mevcut olan verilerin very kalitesi yönünden yeterli hassasiyette olmamasıdır. Tablo1. de AWS yer seçimi için kullanılan, bu kriterlere karşılık gelen konumsal very setleri gösterilemektedir.